W 17-tej edycji konkursu SONATA 17 ogłoszonego przez Narodowe Centrum Nauki w Krakowie drugą naukowczynią z Jagiellońskiego Centrum Rozwoju Leków (JCET), która otrzymała dofinansowanie na badania naukowe jest Pani dr Agnieszka Kij. Pani Doktor zrealizuje projekt zatytułowany „W poszukiwaniu specyficznego profilu oksylipin odzwierciedlającego rozwój dysfunkcji śródbłonka naczyniowego z zastosowaniem niecelowanej i celowanej lipidomiki”.
Oksylipiny są bioaktywnymi przekaźnikami lipidowymi powstającymi w wyniku utleniania wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (WNKT), takich jak kwas arachidonowy (AA), eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA). Oksylipiny będące metabolitami AA to między innymi eikozanoidy charakteryzujące się działaniem prozapalnym (np. prostaglandyny), ale również działaniem naczynioochronnym (np. prostacyklina PGI2). W ostatnich latach coraz większą uwagę poświęca się oksylipinom powstającym z AA, EPA oraz DHA określanym jako „specialized pro-resolving mediators” (SPM; np. lipoksyny LX, marezyny MaR, rezolwiny RvE oraz RvD), które w przeciwieństwie do eikozanoidów, uczestniczą w procesie odwracania toczącego się procesu zapalnego oraz w regeneracji uszkodzonych tkanek. Brak „wygaszenia” aktywnego stanu zapalnego, czyli zaburzenie zmiany profilu biosyntezy oksylipin z prozapalnych eikozanoidów na SPM, może przyczynić się do rozwoju dysfunkcji śródbłonka (DŚ) naczyń wieńcowych i obwodowych. Pomimo bogatej i ciągle wzrastającej wiedzy o roli przekaźników lipidowych w mechanizmach zaangażowanych w rozwój dysfunkcji śródbłonka naczyniowego, do chwili obecnej nie określono profilu oksylipin, który byłby specyficzny dla dysfunkcji śródbłonka naczyń wieńcowych i obwodowych rozwijającej się w odpowiedzi na hiperlipidemię oraz wiek, a tym samym mógłby pomóc we wczesnej diagnostyce, zapobieganiu i efektywnemu leczeniu DŚ oraz chorób układu sercowo-naczyniowego (np. miażdżycy).
Celem projektu jest zatem opracowanie nowych metod lipidomiki niecelowanej UPLC-HRMS oraz celowanej UPLC-MS/MS, i zastosowanie ich do identyfikacji specyficznego profilu oskylipin odzwierciedlającego dysfunkcję naczyń wieńcowych oraz obwodowych rozwijającą się w hiperlipidemii wraz z wiekiem, a także zweryfikowanie czy poprawa funkcji naczyń w wyniku zastosowanej strategii naczynioochronnej (metformina lub atorwastatyna, oraz suplementacja WNKT) związana jest ze zmianą profilu oksylipin i zmianą kierunku ich biosyntezy u myszy dyslipidemicznych E3L.CETP.
Realizacja projektu badawczego obejmującego szerokie profilowanie lipidomiczne w połączeniu z wielokierunkową oceną funkcji naczyń krwionośnych, pozwoli na identyfikację specyficznego profilu oksylipin odzwierciedlającego dysfunkcję naczyń wieńcowych oraz obwodowych rozwijającą się w wyniku hiperlipidemii oraz starzenia u myszy dyslipidemicznych z ludzkim profilem lipidowym E3L.CETP, który mógłby stanowić nowe podejście w diagnostyce, zapobieganiu i leczeniu chorób układu sercowo-naczyniowego u ludzi. Ponadto, znalezienie powiązania pomiędzy dysfunkcją śródbłonka naczyniowego, profilem oksylipin i jego zmianą w wyniku zastosowanej strategii naczynioochronnej oraz suplementacji WNKT pozwoli na lepsze poznanie i zrozumienie mechanizmów oraz farmakologii „wygaszania” stanu zapalnego zależnych od oksylipin(SPM), które mogą okazać się istotne w efektywnej terapii dysfunkcji śródbłonka naczyń wieńcowych i obwodowych.